فایل سرمایه فکری و تصمیمات سرمایه گذاری بر عملکرد مالی بانک های پذیرفته در بورس اوراق بهادار
دسته بندي :
کالاهای دیجیتال »
رشته مدیریت (آموزش_و_پژوهش)
این پایان نامه در قالب فرمت word قابل ویرایش ، آماده پرینت و ارائه به عنوان پروژه پایانی میباشد.
فهرست مطالب
فصل اول:کلیات تحقیق
1-1-مقدمه..........................................................................................................................................2
1-2- تشریح و بیان موضوع.................................................................................................................3
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق ..........................................................................................................8
1-4- جنبه جديد بودن و نوآوري در تحقيق .....................................................................................10
1-5- اهداف تحقیق...........................................................................................................................10
1-6- فرضیه های تحقیق....................................................................................................................10
1-7- روش تحقیق............................................................................................................................11
1-8- قلمرو تحقیق............................................................................................................................11
1-9- تعاریف متغیرها........................................................................................................................12
1-10- ساختار تحقیق......................................................................................................................14
1-11- خلاصه فصل.........................................................................................................................15
فصل دوم : ادبيات و پيشينهي تحقيـق
2-1- مقدمه....................................................................................................................................17
2-2- مبانی نظری تحقیق................................................................................................................18
2-2-1- سرمایه در مفهوم کلاسیک و جدید.................................................................................19
2-2-2- تعاریف ارائه شده از سرمایه فکري.................................................................................21
2-2-2-1- سرمایه فکري از دیدگاه استوارت...............................................................................23
2-2-2-2- سرمایه فکري از دیدگاه بنتیس .................................................................................23
2-2-2-3- سرمایه فکري از دیدگاه ادوینسون و مالون................................................................23
2-2-2-4 سرمایه فکري از دیدگاه بنتیس و هالند ........................................................................24
2-2-2-5- سرمایه فکري از دیدگاه روس و همکاران..................................................................24
2-2-3- معرفی مدلهاي مختلف سرمایه فکري .............................................................................27
2-2-3-1- مدل ادوینسون و مالون...............................................................................................27
2-2-3-2- مدل بروکینگ.............................................................................................................30
2-2-3-3- مدل روس و همکاران................................................................................................31
2-2-3-4- مدل استیوارت...........................................................................................................32
2-2-3-5- مدل بونفرر.................................................................................................................33
2-2-3-6- مدل بنتیس.................................................................................................................34
2-2-3-7- مدل هانس و لاواندال ....................................................................................................35
2-2-4- ابعاد سرمایه فکري بر اساس مدل هاي ارائه شده ................................................................35
2-2-4-1 ابعاد سرمایه فکري براساس مدل ادوینسون و مالون..........................................................35
2-2-4-2- ابعاد سرمایه فکري براساس مدل بروکینگ ....................................................................35
2-2-4-3- ابعاد سرمایه فکري براساس مدل روس و همکاران........................................................36
2-2-4-4- ابعاد سرمایه فکري براساس مدل استیوارت.....................................................................37
2-2-4-5- ابعاد سرمایه فکري براساس مدل سالیوان ......................................................................37
2-2-4-6- ابعاد سرمایه فکري براساس مدل بونفرر ........................................................................38
2-2-4-7- ابعاد سرمایه فکري بر اساس مدل بنتیس.........................................................................38
2-2-4-8- ابعاد سرمایه فکري براساس مدل هانس و لاواندال..........................................................39
2-2-4-9- ابعاد سرمایه فکري براساس مدل لین...............................................................................39
2-3- سرمايه انساني..........................................................................................................................40
2-4- سرمايه ساختاري......................................................................................................................42
2-5- سرمايه اجتماعي )رابطه اي–( مشتري.......................................................................................48
2-6- مالكيت معنوي (IP).................................................................................................................51
2-7-تحقيق و توسعه (R&D)...........................................................................................................53
2-8- سرمايه نوآوري........................................................................................................................55
2-9-اندازه گيري سرمايه هاي فكري.................................................................................................56
2-9-1- اهداف اندازه گيري IC..........................................................................................................57
2-9-2- مدلها و روشهاي اندازه گيري سرمايه فكري..........................................................................58
2-10معیارهای عملکرد......................................................................................................................60
2-10-1- شاخصهای عملکرد مالی...................................................................................................61
2-11-پیشینه تحقیق...........................................................................................................................66
2-11-1-پژوهشهای انجام شده در خارج از کشور...........................................................................66
2-11-2- پژوهشهاي داخلی ............................................................................................................68
2-12-خلاصه فصل...........................................................................................................................73
فصل سوم : روش شناسی
3-1- مقدمه.......................................................................................................................................77
3-2- فرضيههاي تحقيق.....................................................................................................................77
3-3- تبديل فرضيه¬هاي پژوهشي به آماري.........................................................................................78
3-4- روش پژوهش..........................................................................................................................78
3-5- گردآوري دادهها.......................................................................................................................79
3-6- جامعه آماري............................................................................................................................79
3-7- نحو¬ه¬ی انتخاب نمونه آماري.....................................................................................................80
3-8- روش¬هاي تجزيه و تحليل اطلاعات و آزمون فرضیهيه-ها...........................................................80
3-8-1متغیرهای وابسته.....................................................................................................................80
3-8-2 متغیر(های)مستقل..................................................................................................................84 3-9- روش شناختی آماری پژوهش...................................................................................................86
3-10-توسعه مدل های علّی و همگرایی روش های اقتصادسنجی......................................................86
3-11- خلاصه فصل.........................................................................................................................88
فصل چهارم: یافته های پژوهش
4-1-مقدمه..........................................................................................................................................90
4-2- نمونه آماری.............................................................................................................................91
4-3- متغیرهای تحقیق.......................................................................................................................92
4-4- برآورد الگوی پژوهش..............................................................................................................97
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهاد
5-1-مقدمه........................................................................................................................................102
5-2- خلاصه پژوهش......................................................................................................................102
5-3- بحث و نتیجه گیری................................................................................................................102
5-4- ارائه پیشنهادات......................................................................................................................103
5-5- محدودیت ها و تحقیقات آتی................................................................................................104
5-6- موضوعات پیشنهادی برای تحقیقات بعدی.............................................................................105
فهرست جداول
1-1-مقايسه مفاهيم و الگوهاي سرمايه فكري (دسته بنديهاي متفاوت سنجش سرمايه فكري)...........13
2-1- تحولات نظریه های سرمایه......................................................................................................21
2-2- تعاریف منتخب سرمایه فکري..................................................................................................24
4-1- نمونه آماری پژوهش................................................................................................................91
فهرست نمودار
1- طرح ارزش اسکاندایا ارائه شده توسط ادوینسون و مالون...........................................................29
2- مدل سرمایه فکري بروکینگ.........................................................................................................30
3- مدل شاخص سرمایه فکري روس و همکاران...............................................................................31
4- مدل سرمایه هاي فکري استیورات................................................................................................32
5- ارزش پویاي سرمایه فکري بونفر..................................................................................................33
6- نمودار توزیع نرمال متغیرها...........................................................................................................94
فهرست شكل
شکل (2-1) سرمایه فکری................................................................................................................45
شکل 2-2- مدل نورما آ جوما-2005.................................................................................................52
شکل 2-3- خلاصه ي روشهاي محاسبه ي سرمايه فكري..................................................................59
چکيده
دنیای کنونی، عصردانایی است. مواهب، دارایی های طبیعی و مشهود کلید کامیابی جوامع و سازمان ها نیستند، بلکه برخورداری و مدیریت سرمایه های نامشهود موجود در عرصه محیط پرتلاطم و چالش برانگیز سازمان ها، رمز موفقیت آنها محسوب می شوند. سازمان هایی که بتوانند این دارایی های نامشهود را به خوبی تشخیص دهند و آنها را مدیریت کنند، نسبت به رقبایشان از عملکرد بهتری برخوردار خواهند بود. جهت مدیریت این دارایی ها لازم است سازمان ها از وضعیت کنونی آنها مطلع شده و برای رفع نقص و کمبودهای آنان اقدامات لازمه را به عمل آورند. امروزه دانش به عنوان مهمترين سرمايه، جايگزين سرمايههاي مادي به ويژه در محيط رقابتي و فناوری شده است. لذا مفهوم سرمايه فكري كاربردي مهم و گسترده یافته است. سرمايه فكري در مشتريان، فرايندها، اطلاعات، علامت تجاري، منابع انساني و سيستمهاي سازمان متجلي ميشود و نقش فزايندهاي در خلق مزيتهاي رقابتي پايدار ايفا ميكند. این پژوهش به بررسی رابطه سرمایه فکری، تصمیمات سرمایه گذاری و عملکرد مالی بانک¬های پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار پرداخته است. به اين منظور ابتدا چهار شاخص کليدي عملکرد مالی بانک ها، شاخص تصمیمات سرمایه گذاری و شاخص کارایي سرمايه فکري با استفاده از مدل "پاليک" در جامعه آماری بانک¬های پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار طی سالهای 1386 تا 1392، اندازهگيري شده، سپس تاثير سرمايه فکري و اجزای آن بر هر يک از شاخصهاي عملکرد مالي با استفاده از الگوی معادلات ساختاری در نرم افزار EQS مورد آزمون قرار گرفته است. نتايج حاصل از اين تحقيق نشان میدهد سرمايه فكري با شاخصهاي نرخ بازده حقوق صاحبان سهام، نسبت ارزش بازار به ارزش دفتري هر سهم، بازده داراییها و سود هر سهم و تصمیمات سرمایه گذاری در بانک های پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار رابطه مستقیم دارد.
كليد واژهها: سرمایه فکری، عملکرد مالی، سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری، سرمایه فیزیکی، تصمیمات سرمایه گذاری.
فصل اول
کلیات تحقیق
1-1- مقدمه
فصل اول رساله حاضر به بیان کلیات پژوهش شامل بیان مسئله، اهمیت و ضرورت، سوال¬ها و فرضیه ها، دامنه پژوهش و تعریف واژه¬های کلیدی می¬پردازد. هر تحقيق به قصد پاسخ دادن به يك سري سؤالات اساسي كه در ذهن محقق به¬وجود آمده است، انجام مي¬شود. لذا در تحقيقات علمي محقق بايد هدف خود را از انجام پژوهش و در حالت كلي مسأله¬اي راكه محقق به دنبال پاسخ دادن به آن است را بيان كند. بیان مسئله به صورت مبهم و غیر دقیق، به جای اینکه پژوهشگر را به منابع اطلاعاتی مناسب و صحیح هدایت کند، موجب گمراهی او میشود. علاوه بر وجود مسأله و سؤال در ذهن محقق براي توجيه انجام پژوهشي خاص، بايد انجام آن پژوهش نيز داراي اهميت باشد. يعني در واقع انجام آن با توجه به صرف منابع مادي و انساني و... قابل توجيه باشد و انجام آن باعث رفع يك سري مشكلات يا توليد علم و اطلاعات جديد گردد و محقق بايد در پژوهش خود، اهميت انجام تحقيق خود را با توجه به عبارات واضح و روشن بيان نمايد. دربيان ضرورت مساله محقق به بيان چرايي و دلايل ضروري و توجيهي انجام دادن تحقيق و نيز اهداف علمي و کاربردي يا عملي آن مي پردازد و انگيزه¬ها و ضرورت¬هاي خاص انجام آن را تشريح مي¬کند. سپس به نتايج حاصل از تحقيق و سودمندي¬هاي آن اشاره نموده، اين نکته را توضيح مي¬دهد که تحقيق چه کمکي به گسترش دامنه علم يا حل مشکلات و مسائل زندگي بشر يا بهبود وضع زندگي انسان مي¬نمايد و چه افراد يا موسسات يا سازمان¬هايي مي توانند از نتايج آن بهره مند شوند. در این فصل، به بیان موضوع، اهمیت و اهداف پژوهش و همچنین ابزار و روش گردآوری اطلاعات میپردازیم و فرضیهها و تعاریف عملیاتی متغیرهای تحقیق نیز ارائه میشوند.
در جهان کنونی که دوره تحولات لجام گسیخته و به قول تافلر دوره جابجایی قدرت می باشد بحث مدیریت سرمایه فکري و داراییهاي ناملموس سازمان ها بعد از موضوعات مهندسی مجدد(دهه، 80) ومدیریت کیفیت فراگیر(دهه،90) به عنوان پدیده¬اي مهم، به صورت همه جانبه¬اي افق تحولات مدیریت را تحت تاثیر قرار داده است. در این میان جدیدترین پارادایمی که بحث فوق را در مدیریت سازمان¬ها تحت پوشش قرار می¬دهد، بحث مدیریت سرمایه فکري است. استوارت اعتقاد دارد، سرمایه فکري مجموعه اي از دانش، اطلاعات، دارایی¬هاي فکري ، تجربه، رقابت و یادگیري سازمانی است که می¬تواند براي ایجاد ثروت بکار گرفته شود. در واقع سرمایه فکري تمامی کارکنان، دانش سازمانی و توانایی¬هاي آن را براي ایجاد ارزش افزوده دربر می گیرد و باعث منافع رقابتی مستمر می¬شود(قلیچ لی و مشبکی، 1385). بنابراین سرمایه فکري در پی آن است که در سازمان¬ها، دارایی¬هاي فکري، دانش، تجربه و یادگیري سازمانی جهت نیل به توسعه همه جانبه بیشتر از پیش مورد توجه قرار گیرد.
1-2- تشریح و بیان موضوع
سرمایه فکری
بسياري از سيستمهاي حسابداري فعلي از نقش و اهميت فزاينده حق مالكيت معنوي و دانش در سازمانهایي عصر نوين غافل بوده و از توان سنجش ارزش واقعي داراييها در محاسباتشان ناتوانند. به عبارت دیگر، صورتهاي مالي در تشريح ارزش واقعي شركتها از محدوديتهاي بسياري برخوردار هستند. در جوامع دانشمحور كنوني، بازده سرمايه فكري بكار گرفتهشده بسيار بيشتر از بازده سرمايههاي مالي به كار گرفتهشده، اهميت يافته است. اين به آن معناست كه در آينده در مقايسه با سرمايههاي فكري، نقش و اهميت سرمايههاي مالي در تعيين قابليت سودآوري پايدار، كاهش چشمگيري خواهد يافت. اين موضوع موجب ايجاد فاصله بين ارزش واقعي شركتها و سازمانها با آنچه كه در محاسبات حسابداري سنتي اعمال ميگردد، شده است.
اصطلاح سرمايه فكري اولين بار توسط جان كنت گالبرايت (1969) مطرح شد.گالبرايت اعتقاد داشت سرمايه فكري فرايندي ايدئولوژيك و شامل جريان فكري است. اما استوارت (2001) مدعي است كه اين موضوع براي اولين بار در سال 1958، هنگامي مطرح شده است كه وی به همراه ايتامي در مورد جنبش سرمايه فكري با يكديگر همكاري كردند. به طور كلي، سرمايه فكري معنايي بيشتر از هوش را در بر دارد و با ميزاني از عمليات فكري همراه است (بونيتس ، 1998). طبق اين تعريف، سرمايه فكري تنها دارايي نامشهود ساكن نيست بلكه فرايندي ايدئولوژيك و پويا مي باشد. در واقع سرمايه فكري، تركيبي از دانش(كه غالبا به سرمايه انساني اشاره دارد)و مهارت براي كاربرد اين دانش مي باشد. ادوينسون ) 2000) سرمايه فكري را به عنوان عامل سودآوري آينده شركت معرفي كرد كه از تركيب سرمايه انساني و توانايي نيروي استخدامي شركت مشتق مي شود. اسكايخ (2004) سرمايه فكري را به عنوان دانشي معرفي كرد كه مي تواند منجر به خلق ارزش براي شركت شود. ديويد مار (2004) سرمايه فكري را به عنوان مجموعه اي از دارايي هاي دانشي متعلق به سازمان تعريف مي كند كه موجب افزايش ارزش سازمان و بهبود وضعيت آن مي شود. وجه مشترک تمام اين تعاريف معرفي سرمايه فكري به عنوان دانش،مهارت و توانايي مي باشد كه مي تواند منجر به ايجاد ثروت يا خروجي هاي با ارزش براي شركت شود. بنابراين سرمايه فكري به عنوان منابع فكري، دانش، اطلاعات و دارايي هاي فكري در نظر گرفته مي شود كه منجر به خلق ارزش و سودآوري براي شركت مي شود. با توجه به تعاريف مختلف سرمايه فكري، بيشتر مدلها، سه زير مجموعه، شامل سرمايه انساني، سرمايه ارتباطي (مشتري)و سرمايه ساختاري)سازمانی) براي سرمايه فكري در نظر مي¬گيرند.
سرمايه ارتباطي (مشتري)مجموع دارايي هايي مي باشد كه باعث ايجاد رابطه با محيط ، مشتريان، سهامداران، عرضه كنندگان كالا ، رقبا و دولت مي شود. اگر چه مهمترين قسمت سرمايه ارتباطي، روابط مشتري است ولي نبايد تنها اين روابط را مد نظر قرار داد. سرمايه ساختاري(سازماني) شامل روابط و هدايت كننده هاي سازماني و ... مي باشد (ادوينسون و مالون ،1997 ). از ديدگاه استيوارت نيز، سرمايه ساختاري شامل دارايي هاي فكري، متدولوژي ها، نرم افزارها، فرايندها و ... مي باشد( رحیمیان و همکاران، 1391).
در تمام تعاريف، يك همبستگي بين سرمايه انساني، سرمايه ساختاري و سرمايه مشتري ديده مي شود. بسياري از تحقيقات انجام شده در مورد سرمايه فكري نيز اين تقسيم بندي را در نظر گرفته اند. در واقع همبستگي ، بين زير مجموعه ها باعث شده كه تحت يك عنوان با نام سرمايه فكري سازمان قرار گيرند (بروكينگ 1996، هان ، 2001، روس و دیگران، 1997).
تصمیمات سرمایه گذاری
سرمایه گذاری را می توان یکی از ارکان اساسی اقتصاد کشورها دانست. تردیدی نیست افزایش تولید که یکی از نخستین گام های فرآیند توسعه محسوب می گردد، مستلزم افزایش سرمایه گذاری خواهد بود. به همین دلیل، نظریه هایی در علم اقتصاد مطرح است که به علت توسعه نیافتگی برخی از کشورها را کمبود سرمایه و سرمایه گذاری پنداشته اند(نخجوانی، 1382). سرمایه گذاری، فعالیتی در قالب به کارگیری وجوهی است که بتواند یک جریان سودآور آتی ایجاد نماید. طبق این تعریف، هر یک از موارد تعهد وجوه دارایی های مالی، دارایی های جنسی و فعالیت های تولیدی معنای سرمایه گذاری پیدا می کند. دارایی های مالی، شامل سپرده گذاری بانکی، خرید اوراق قرضه ملی و اوراق قرضه شرکت ها، خرید سهام و ... است. دارایی های جنسی، شامل فلزات قیمتی، زمین، ساختمان و هر نوع کالای بادوام دیگری است که به منظور کسب سود، خریداری شده باشند. در قالب تعریف رسمی، هر سه دسته فعالیتهای مذکور، جنبه مخارج سرمایه ای(اصطلاح معادل سرمایه گذاری) دارد و بودجه بندی سرمایه ناظر به این گروه است و سرمایه گذاری در دو گروه دیگر در سر فصل مدیریت پورتفوی قرار می گیرد(خورشیدی، 1375).
یکی از هدفه¬ای گزارشگری مالی فراهم کردن اطلاعات سودمند به منظور تسهیل تصمیم گیری است. سیستم اطلاعاتی حسابداری به عنوان یکی از منابع تاءمین کننده اطلاعات جهت تصمیم گیری استفاده کنندگان دارای اهمیت ویژه ای است. به کارگیری اطلاعات حسابداری در تصمیم گیری ها، بدون تجزیه و تحلیل آنها چندان اثر بخش نبوده و حتی ممکن است موجب گمراهی استفاده کنندگان نیز شود، در صورتی که با تجزیه و تحلیل آنها می توان اطلاعات بسیار ارزشمندی را در اختیار سرمایهگذاران قرار داد و آنها را در اخذ تصمیمات منطقی و آگاهانه یاری رساند. از میان روش های موجود در تجزیه و تحلیل اطلاعات تاکید ویژه ای بر نسبت های مالی شده است. تجزیه و تحلیل مالی همواره به عنوان ابزاری جهت ارزیابی اطلاعات مالی به نحو گسترده ای مورد توجه قرار گرفته است. یکی از عوامل بسیار مهمی که تحلیل گران مالی همواره به دنبال پیش بینی و یا شناسایی تغییرات آن با استفاده از تکنیک های تجزیه و تحلیل صورت های مالی هستند، فاکتور سودآوری آتی شرکت ها است.
سرمایه گذاران، اعتباردهندگان و سایر استفاده کنندگان علاقه مندند که خالص جریان ورودی وجه نقد به واحد انتفاعی را در دوره های آتی ارزیابی کنند. اما غالبا سود را برای ارزیابی توان سودآوری، پیش بینی سودهای آتی و یا ارزیابی مخاطره سرمایه گذاری یا اعطای وام به واحد انتفاعی مورد استفاده قرار می دهند بنابراین فرض بر این است که ارتباطی بین سود گزارش شده و گردش وجوه نقد، شامل توزیع وجه نقد میان سهامداران وجود دارد.
يكي از مشكلات اساسي سيستم هاي حسابداري سنتي عدم كفايت و ناتواني آنها در سنجش و گزارشگري اطلاعات مرتبط با دارايي هاي نامشهود(ازجمله دانش) و ارزش هاي پنهان شركت است. بنابراين اين پديده منجر به ايجاد شكاف عظيمي بين ارزش دفتري و ارزش بازار شركت ها شده است. اختلاف فزاينده مشاهده شده بين ارزش بازار و ارزش دفتري در بسياري از شركت ها موجب توجه به بررسي ارزش هاي گم شده(از دست رفته) از صورت هاي مالي شده است. محدوديت هاي صورت هاي مالي در توضيح ارزش شركت ناشي از اين امر است كه منبع ارزش اقتصادي توليد كالاي مادي است نه ايجاد سرمايه فكري. با توجه به كارهاي محققين مختلف، به نظر مي رسدكه سرمايه فكري ارزش هاي مخفي باشد كه صورت هاي مالي را مخدوش مي كند و چيزي است كه سازمان ها را در دستيابي به مزيتهاي رقابتي سوق مي دهد. به علاوه اعتقاد برآن است كه محدوديت هاي صورت هاي مالي توضيح دقيق ارزش شركت را با مشكل مواجه مي سازد. اين واقعيت را آشكار مي كند كه اين روزها، منابع ارزش اقتصادي، محصول سرمايه فكري است نه توليدات كالاهاي(مادي پورزماني و همکاران،1391).
بسياري از سيستمهاي حسابداري فعلي از نقش و اهميت فزاينده حق مالكيت معنوي و دانش در سازمانهایي عصر نوين غافل بوده و از توان سنجش ارزش واقعي داراييها در محاسباتشان ناتوانند. به عبارت دیگر، صورتهاي مالي در تشريح ارزش واقعي شركتها از محدوديتهاي بسياري برخوردار هستند. در جوامع دانشمحور كنوني، بازده سرمايه فكري بكار گرفتهشده بسيار بيشتر از بازده سرمايههاي مالي به كار گرفتهشده، اهميت يافته است. اين به آن معناست كه در آينده در مقايسه با سرمايههاي فكري، نقش و اهميت سرمايههاي مالي در تعيين قابليت سودآوري پايدار، كاهش چشمگيري خواهد يافت. اين موضوع موجب ايجاد فاصله بين ارزش واقعي شركتها و سازمانها با آنچه كه در محاسبات حسابداري سنتي اعمال ميگردد، شده است.
از طرف دیگر بیان فرآیند سرمایه گذاری در یک حالت منسجم، مستلزم تجزیه و تحلیل ماهیت اصلی تصمیمات سرمایه گذاری است. در این حالت فعالیت های مربوط به فرآیند تصمیم گیری آن ها تاثیر می گذارد مورد بررسی قرار می گیرد. به طور کلی سرمایه گذاری به عنوان فرآیند تبدیل وجوه مالی به یک یا چند نوع دارایی که برای مدتی در زمان آتی نگهداری خواهد شد، تعریف می شود. سرمایه گذار مستلزم مطالعه فرآیند سرمایه گذاری و مدیریت ثروت سهامداران است و فرآیند سرمایه گذاری در یک حالت منسجم، مستلزم تجزیه و تحلیل ماهیت اصلی تصمیمات سرمایه گذاری است(جونز، 1996).
افراد جهت تصمیم گیری نیاز به اطلاعات مالی دارند. یکی از منابع اطلاعاتی اطلاعات حسابداری است. در مبانی نظری گزارشگری مالی به نقش اطلاعات مالی و مفید بودن آن در تصمیم گیری افراد اشاره شده است. هیات استانداردهای حسابداری مالی و هیات تدوین استاندارهای حسابداری ایران در مبانی نظری گزارشگری مالی به لزوم تهیه اطلاعات مالی به گونه ای که در تصمیم گیری افراد مفید واقع شود تاکید کرده اند(خوش طینت و اسماعیلی، 1385).
امروزه با گسترش سطح کیفی فعالیت و همچنین توسعه گستره امور اقتصادی، تصمیم های مالی شرکت¬ها از جمله مسایل پیچیده ای است که در راستای کسب بهترین بازده و مطلوبیت در بهترین شرایط به وجود می آید. در این راستا مدیران مالی با توجه به آن که مسئولیت اصلی این تصمیم ها به آن ها بر می گردد در پی دستیابی به روابط بین عوامل شاخص در شرکت ها هستند. از جمله این مسائل مبحث تصمیمات سرمایه گذارای است(آئون و هوانگ، 2008).
عملکرد مالی
هدف این پژوهش ارزیابی روابط علی و ساختاری میان سه گروه متغیرهای عملکرد مالی، سرمایه فکری و تصمیمات سرمایه گذاری برای بانک های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادرار تهران طی دوره 1392-1386 است. تا کنون در خصوص تاثیر سرمایه فکری بر عملکرد مالی تحقیقات گسترده ای صورت گرفته اما پژوهش حاضر با وارد کردن متغیرهای مختلف موثر بر هر کدام از سه متغیر اصلی پژوهش یعنی عملکرد مالی، سرمایه فکری و تصمیمات سرمایه گذاری و استفاده از تحلیل مسیر رابطه علی این متغیرها را بررسی خواهد کرد.
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق
سرمایه فکری زاده عرصه علم و دانش است. هنوز این واژه در دوران تکوین خود بسرمی برد. علی رغم این که، سیستم های بیشتری در حال استفاده از سرمایه فکری هستند، اما هنوز هم بسیاری از افراد شاغل در سازمان ها و بنگاه های اقتصادی اطلاعی از این مفهوم ندارند(زنجیردار و همکاران، 1387).
امروزه ايجاد ارزش و نوآوري مورد توجه خاص مديران، سرمايه گذاران و نهادهاي اقتصادي و دولت است . بسياري از شركت ها در آموزش كاركنان، تحقيق و توسعه، روابط مشتري، سيستم هاي اداري و رايانه اي و... سرمايه گذاري مي كنند. اين نوع سرمايه گذاري ها كه با نام سرمايه فكري از آن نام برده مي شود در حال رشدند و در برخي از كشورها حتي از سرمايه گذاري مالي و فيزيكي پيشي گرفته است. اين تغيير در ساختار سرمايه گذاري به ظهور اقتصاد جديد مبتني بر دانش نسبت داده شده است كه سرمايه فكري منبع اصلي ايجاد ارزش در اقتصاد جديد درنظر گرفته مي¬شود.
بسياري از سيستمهاي حسابداري فعلي از نقش و اهميت فزاينده حق مالكيت معنوي و دانش در سازمانهایي عصر نوين غافل بوده و از توان سنجش ارزش واقعي داراييها در محاسباتشان ناتوانند. به عبارت دیگر، صورتهاي مالي در تشريح ارزش واقعي شركتها از محدوديتهاي بسياري برخوردار هستند. در جوامع دانشمحور كنوني، بازده سرمايه فكري بكار گرفتهشده بسيار بيشتر از بازده سرمايههاي مالي به كار گرفتهشده، اهميت يافته است. اين به آن معناست كه در آينده در مقايسه با سرمايههاي فكري، نقش و اهميت سرمايههاي مالي در تعيين قابليت سودآوري پايدار، كاهش چشمگيري خواهد يافت. اين موضوع موجب ايجاد فاصله بين ارزش واقعي شركتها و سازمانها با آنچه كه در محاسبات حسابداري سنتي اعمال ميگردد، شده است.
لذا با توجه به اهمیت و میزان تاثیرگذاری سرمایه فکری بر سودآوری و تصمیمات سرمایه گذاری در این مطالعه به بررسی تاثیر سرمایه فکری بر دو متغیر تصمیمات سرمایه گذاری و پیش بینی سودآوری پرداخته می شود و نیز از دیگر جنبه های نوآوری این تحقیق بررسی الگو در یک صنعت خاص است.
در اين پژوهش براساس روش ضريب ارزش افزوده فكري، مفهوم ارزش افزوده به عنوان شاخص اندازه گيري سرمايه فكري مورد استفاده قرار مي گيرد و به بررسي ارتباط سرمايه فكري تصمیمات سرمایه گذاری و پیش بینی قابلیت سود آوری در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته خواهد شد.
افزايش شكاف بين ارزش واقعي و دفتري شركتها، توجه محققان را براي توضيح ارزش نامرئي كه در اين بين از صورتهاي مالي حذف شده، جلب کرده است. ارزشي كه ما از آن تحت عنوان سرمايه فكري نام ميبريم و در تمامي ابعاد سازمان همچون يك پيكره دانش حضور دارد، اما ناديده گرفته ميشود. بر اساس تحقيقات صورتگرفته بين 500 شركت تايواني، نسبت ارزش بازار(واقعي) شركتها به ارزش دفتري آنها به تدريج از 1 تا بيش از 5 برابر بين سالهاي 1997 تا 2001 افزايش يافته است. تحقيقات نشان دادهاند كه در حدود 80 درصد ارزش بازار شركتها در گزارشهاي مالي آنها منعكس نشده است(مدهوشی و اصغری نژاد،1388). اهميت و ضرورت پژوهش حاضر ناشي از اهميت و فزايندهاي است كه اين سرمايه كمتر شناختهشده(سرمايه فكري) در ارزش واقعي شركتها و عملكرد مالي آنها و به تبع آن موفقيت و شكست آنها در محيط رقابتي و پيچيده امروزي دارد.
1-4- جنبه جديد بودن و نوآوري در تحقيق
در ایران مطالعات در این حوزه انگشت شمارند و در اکثر موارد تقلیدی صرف از مقالات خارجی میباشد ضمن اینکه هیچ پایان نامه¬ای مرتبط با این موضوع در ایران کار نشده است. تحقیق در خصوص موضوع ترکیبی تاثیر سرمایه فکری و تصمیمات سرمایه گذاری بر عملکرد مالی برای اولین بار انجام شده است و نیز از دیگر جنبه های نوآوری این تحقیق بررسی الگو در یک صنعت خاص است.
1-5- اهداف تحقیق
اهداف اين تحقيق عبارتند از:
- بررسی تاثیر سرمایه فکری بر عملکرد مالی بانک های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران.
- بررسی تاثیر تصمیمات سرمایه گذاری بر عملکرد مالی بانک های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران.
- بررسی تاثیر سرمایه فکری بر تصمیمات سرمایه گذاری بانک های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران.
1-6- فرضیه های تحقیق
- سرمایه فکری بر عملکرد مالی بانک های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیرگذار است.
- تصمیمات سرمایه گذاری بر عملکرد مالی بانک های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیرگذار است.
- سرمایه فکری بر تصمیمات سرمایه گذاری بانک های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیرگذار است.
1-7- روش تحقیق
روششناسي تحقيق برحسب هدف: نوعي پژوهش كاربردي است.
روش تحقيق برحسب نوع دادهها: توصيفي است که در آن به تشريح ارتباط بين متغيرهاي موجود با استفاده از آزمون ضريب همبستگي و رگرسيون ميپردازد.
تحقیق ها براساس هدف به سه دسته تقسيم مي شوند: تحقيق بنيادي، تحقيق کاربردي و تحقيق و توسعه. تحقيق كاربردي،تحقیقي است كه با استفاده از نتايج تحقيقات بنيادي به منظور بهبود و به كمال رساندن رفتارها، روشها، ابزارها، وسايل، توليدات، ساختارها و الگوهاي مورد استفاده جوامع انساني انجام ميشود. هدف تحقيق کاربردي توسعه دانش کاربردي در يک زمينه خاص است. در اينجا سطح گفتمان انتزاعي و کلي اما در يک زمينه خاص است. از این رو تحقیق حاضر یک تحقیق کاربردی است.(سرمد و همکاران 1382).
تحقيق توصيفي در معناي لغوي آن براي توصيف موقعيتها يا رويدادها به كار برده ميشود. اين روش غالباً با دادههاي نسبتاً زيادي سر و كار دارد و ضرورتاً در صدد تشريح همبستگيها، آزمون فرضيهها و ارائهي پيشبينيها و دستيابي به معاني و نكات صنفي نيست. اگر چه در تحقيقهايي كه اين اهداف دنبال ميشود غالباً روشهاي توصيفي به كار ميروند. با وجود اين، محققان و پژوهشگران در مورد محتواي «تحقيقهاي توصيفي» توافق نظر ندارند و اغلب فرض ميكنند تحقيق توصيفي، همه انواع تحقيقها به استثناء تحقيق تاريخي و آزمايشي را در بر ميگيرد. بنابراين محققان در عمل از اصطلاح مطالعههاي زمينهيابي استفاده ميكنند.