پاورپوينت آيين ها و آداب و رسوم مردم قوم بلوچ در سيستان و بلوچستان

جزئیات و دریافت

اين پاورپوينت بسيار حرفه اي و با تصاوير زيبا و طراحي گرافيكي فوق العاده بوده و بدون گزافه گويي به سراغ معرفي قوم بلوچ در همه موارد ميرود

كپي برداري از اين اثر توسط سايت هاي ديگر مورد پيگيرد قانوني قرار ميگيرد

فهرست

•دیدگاه کلی

معرفي استان سيستان و بلوچستان

گردشگري استان سيستان و بلوچستان

تاريخچه بلوچ بلوچستان كجاست؟

تاريخچه بلوچ بلوچستان غربي (ايران)

تاريخچه بلوچ  خانات کلات

زبان و گويش‌هاي بلوچي در مناطق مختلف سيستان و بلوچستان

12 اسفند روز جهاني فرهنگ بلوچ

 جشن ها و اعیاد ملی و مذهبی•آداب و رسوم ماه مبارک رمضان

سحر خواني در ماه رمضان

عمده ترین غذا ماه مبارک رمضان

عيد قربان

مراسم عروسي

موسیقی و ساز و رقص بلوچ

1. رقص بلوچ
2. انواع سازهاي زهي در موسيقي بلوچ

پوشش لباس بلوچی

لباس مردان بلوچ

لباس بانوان بلوچ

سوزن دوزی بلوچی

نقوش بكار رفته در لباس بلوچ

انواع سوزن دوزي

قسمت‌هاي داراي نقوش سوزن دوزی در لباس زنان

سوگ ها و عزاهای عمومی و خصوصی

دیدگاه کلی 
ایران سرزمینی بزرگ و پهناور و دارای تمدنی بسیار بالایی می باشد.این سرزمین دارای ویژگی های خاص خود می باشد و دارای اقلیم های آب و هوایی مختلف و همچنین اقوام مختلفی می باشد که هر کدام دارای آداب و رسوم و فرهنگ ویژه خود می باشند. 
در این میان استان سیستان و بلوچستان دومین استان کشور از نظر مساحت می باشد و به دلیل موقعیت سوق الجیشی و آب و هوائی ویژه خود با توجه به فرهنگ و تمدن دارای قدمت زيادي است كه اقوام با سابقه اي ديرينه همچنان با فرهنگ همان دوران، زندگي مي‌كنند. قوم بلوچ نيز از اقوام و طوايف بزرگ اين منطقه است. لذا بررسي اين قوم از لحاظ آداب و رسوم و فرهنگ و تاريخچه داراي اهميت است. 

استان سيستان و بلوچستان

این استان از 26 شهرستان تشکیل شده و واقع در جنوب شرقی ایران است. همانطور که از نام این استان پیداست افراد این استان از دو قوم تشکیل شده. ناحيه سيستان با ۸۱۱۷ كيلومتر مربع وسعت، در قسمت شمالي اين استان و حوزه مسطح و مسدودي است كه از آبرفت هاي دلتاي قديمي و فعلي رود هيرمند تشكيل شده. ناحيه بلوچستان نیز به مساحت ۱۷۹۳۸۵ کيلومتر مربع، منطقه وسيع كوهستاني است كه حد شمالي آن كوير لوت و حد جنوبي آن درياي عمان است. مردم بلوچستان ازاقوامی هستند که هنوز سنت گذشتگان خود را در برگزاری آداب و رسوم حفظ نموده اند.

بلوچستان كجاست

بلوچستان در واقع اسم سرزمینی در جنوب شرقی ایران و شمال دریای عمّان و اقیانوس هند است که امروزه بین سه کشور پاکستان، ایران و افغانستان قرار گرفته. بلوچستان با وسعتی در حدود 700 هزار کیلومتر مربّع، محلّ زندگی قوم بلوچ، یکی از قدیمی‌ترین اقوام تاريخ بشريت است.

بلوچستان شرقی یا بلوچستان پاکستان که بزرگ‌ترین ایالت پاکستانه، از بندر کراچی تا مرز ایران رو شامل می‌شود و بلوچستان شمالی، قسمت جنوبی کشور افغانستان که از ایالت‌های نیمروز و هلمند در جنوب شهر قندهار تشکیل شده و بلوچستان معروف به بلوچستان غربي

بلوچستان غربي (ايران)

بلوچستان غربي (ايران) که بخش اعظم استان سیستان و بلوچستان رو تشکیل می‌دهد، از شمال به شهر زابل و از غرب به شهر بم، جیرفت و بندر جاسک ختم می‌شود و از دو قسمت سَرحَد و مَکران تشکیل شده که به ترتیب اسم نیمه‌ی شمالی و جنوبی این سرزمینه است. درمنابع قدیمی به جای بلوچستان، نام مَکران آمده و این طور که به نظر می‌رسد، کلمه‌ی بلوچستان از حدود قرن 18 میلادی برای اشاره به این نواحی مورد استفاده قرار گرفته. با این وجود این منطقه از زمان ساسانیان تا به امروز محلّ زندگی مردم بلوچ بوده. مردمی که تا حدود 100 سال گذشته، اکثرشون به صورت عشایری و طایفه‌ای زندگی می‌کردند. در حال حاضر زاهدان، مرکز استان سیستان و بلوچستان، بزرگ‌ترین شهر بلوچستان ایرانه. سراوان، ایرانشهر، خاش، چابهار، سرباز و قصرقند شهرهای دیگه‌ی بلوچستان ایران هستن. در پاکستان، شهرهای کوئته، گوادَر، کلات، پنجگور و تربت مهم‌ترین شهرهای بلوچستان هستند.

 خانات کلات تنها حكومت شناخته شده بلوچ‌ها

این حکومت، هم زمان با حکومت صفویه در ایران بر بلوچستان حکومت می کرد. سال تاسیس این حکومت سال ۱۶۰۰به بعد است. شهرت آنها به خاطر ایستادگی در مقابل انگلستان بود. خان های کلات تلاش بسیاری در جهت قدرتمند ساختن بلوچستان داشتند آنان سعی می کردند ملت بلوچ را متحد سازند که البته این امر هیچ گاه تحقق نیافت که در سال 1955، منحل و بلوچستان شرقی به خاک پاکستان ضمیمه شد. خانات کلات تا سال ۱۹۰۰ به بلوچستان حکومت کردند  اگرچه سیطره‌ی حکومت خانات، گاهاً به بخش‌هایی از بلوچستان ایران هم می‌رسید، امّا بخش اعظم این حکومت در قسمت بلوچستان پاکستان قرار داشت. البته هیچ گاه این حکومت به همه بلوچستان تسلط نیافت و در هر دوره به قسمتی از این سرزمین پهناور حکومت می کرد. یکی از خان های معروف کلات خان خداد خان بود علت این که ایشان شهرت داشتند این بود که انگلستان در دروه همین خان سعی می کرد با بلوچستان رابطه برقرار کند و تا حد امکان سعی کند که در حکومت خانات کلات نفوذ خود را گسترش دهد که البته موفق نشد به همین دلیل زمینه های نابودی این حکومت را فراهم ساخت

گردشگري استان سيستان و بلوچستان
گردشگری این استان با آثار باستانی ایران و آثار تاریخی بیش از شش هزار ساله‌اش نمود پیدا می‌کند و در بخش جغرافیایی نیز ساحل‌ها، قله‌های بلند و باغ‌های میوه‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری‌اش، بازارهای سنتی و کوه‌های مینیاتوری گردشگران را جذب می‌کنند. 
شهر سوخته، کوه آتشفشانی تفتان، دریاچه هامون، کوه خواجه قلعه دزک، گل فشان ناپگ، بی‌بی دوست، قبرستان اسپیدژ، کوه خضر، سد زیردان، جزیره شیطان، شهر دقیانوس، مسجد کهنه قلعه، قلعه چهل دختر ، کوه بیرک، چاه نیمه، تخت عدالت، سه کوهه، قلعه رامرود، قلعه اسپکه، غار لادیز، دهانه غلامان، ارگ خان ملک کیانی، ارگ سکوهه، قلعه سام، قلعه رستم، قلعچه ریس (قلعه مچی)، کهک کهزاد و چهل دختران (کوه خواجه)، بقایای آتشکده کرکویه شهرستان هیرمند، آتشکده ورمال آتشکده کل کنگ، کلات گرد و... از آثار باستانی بیشمار این استان است.
 

زبان و گويش‌هاي بلوچي در مناطق مختلف سيستان و بلوچستان

الفباي بلوچي 

مكراني يا بلوچي جونبي، سرحدي يا بلوچي شمالي، لاشاري، سراواني

12 اسفند روز جهاني فرهنگ بلوچ
بی دلیل نیست که فرهنگ بلوچ، روزی جهانی دارد، چرا که این فرهنگ، یکی از قدیمی ترین فرهنگ هاست و آغازگر شهرنشینی و تمدن. آثار و شواهد تاریخی پیشینه این خطه را به هزاره های قبل از اسلام میرساند. در کتیبه بیستون و تخت جمشید از آن با نام “ماکا” یاد شده است. در گذشته باتلاقهای زیادی در این منطقه وجود داشته، برخی براین باورند که ازترکیب کلمه “مکا” و “اراینا” (در زبان سانسکریت یعنی باتلاق) کلمه‌ای به وجود آمده که به مرور زمان به مکران تبدیل شده و سالیان سال بلوچستان کنونی را سرزمین”مکران” می خواندند.
در حالي كه این فرهنگ غنی در ایران امروز كه دو درصد آنرا بلوچي‌ها تشكيل داده‌اند، چندان پاس داشته نمی شود، اما 12 اسفند روزيست كه روز جهاني فرهنگ بلوچ نامگذاري شده و در كشورهاي مختلف اين روز، جشن گرفته مي‌شود.
 جشن ها و اعیاد ملی و مذهبی
در استان سیستان و بلوچستان برخی از اعیاد و جشن های ملی و مذهبی بسیار با شکوه و برخی دیگر به شکل معمولی برگزار می شود. از اعیاد ملی، عیدنوروز در منطقه رونق زیادی ندارد ، ولی اعیاد مذهبی نظیر عیدفطر و قربان بسیار باشکوه و با مراسم خاصی برگزار می‌شود

ماه رمضان

زنان بلوچ در برگزاری آیین های مربوط به ماه مبارك رمضان نقش كلیدی دارند و مدیریت بیشتر امور در این ماه به زنان بلوچ مربوط می‌شود. اكثر زنان بلوچ بویژه مادربزرگ ها قبل از آغاز ماه مبارك رمضان افزون بر تمیز كردن خانه خود نظافت مساجد محله یا روستای خود را نیز برعهده می گیرند.

بعد از نظافت مساجد، زنان به روشن كردن مشك و دود دادن مواد خوشبویی به نام 'سوچكی' و 'اوددار' كه بیشتر از كشورهای حاشیه خلیج فارس یا پاكستان تهیه می‌شود، مبادرت می‌ورزند.

سحر خواني

با آغاز ماه مبارك رمضان هر شب قبل از اذان صبح، شخص یا اشخاصی برای بیدار كردن اهالی محل با به صدا در آوردن طبل و خواندن اشعاری در این خصوص كه از سروده های عامیانه منطقه است، مردم را برای صرف سحری بیدار می كنند. معمولاً سحرخوانی توسط دو یا سه نفر انجام می شود و آن كس كه بر طبل می كوبد، خواننده نیز است و همراه یا همراهان وی نقش همسرایان را بازی می كنند.

در فقه اهل تسنن هر شب به همراه نماز عشاء، نماز 20 ركعتی اقامه می شود كه به آن 'تراویح' می گویند، از منظر اهل سنت این نماز كه ویژه ماه مبارك رمضان است، فضائل زیادی دارد و خواندن آن برای روزه داران لازم است.
در دهه آخر ماه مبارك رمضان و همزمان با شبهای قدر، شخصی كه معمولاً روحانی است به نمایندگی از همه مردم هر محله، در چادری كه در گوشه ای از مسجد نصب شده، مراسم اعتكاف را برگزار می كند و شبانه روز به تلاوت قرآن و اقامه نماز و دعا و نیایش می پردازد كه تا شب قبل از عید حق بیرون رفتن از مسجد را ندارد.
یك شب مانده به پایان ماه مبارك رمضان و اعتكاف، اهالی محل و نمازگذاران مبلغی پول را به عنوان هدیه به فرد معتكف تقدیم می كنند

 عمده ترین غذا ماه مبارک رمضان

از دیگر خوارك مرسوم در بلوچستان شیرینی چانگال است كه معمولا بر سر سفره افطار گذاشته می شود، مواد اولیه آن خرما، خمیر نیمه پخته، روغن محلی حیوانی و افزودنی های معطر است

عيد قربان

مردمان بلوچ عيد قربان را «مزنین عید» یا عید بزرگ می خوانند. اين عيد، اصلي‌ترين عيد مردم بلوچستان است. در این عید مردم لباس نو می پوشند و در محل "عیدگاه" جمع می شوند تا فريضه نماز عيد را به جا بياورند. قربانی كردن از واجبات و اعتقادات محکم قوم بلوچ در عید قربان است. مردان خانواده بلوچ از ماه‌ها قبل با برنامه‌ریزی و آمادگی کامل با فراهم کردن دام که معمولاً گاو یا گوسفند یا گوساله میباشد. پس از خاتمه مراسم قربانی دید و بازدید از بعد از ظهر  شروع می شود و به خانه دوستان و اقوام و آشنایان می روند و حلالیت می طلبند. مراسم دید و بازدید این عید تا سه روز ادامه می یابد

مراسم عروسي
ازدواج تحکیم کننده روابط خویشاوندی و گسترش دهنده تیره و طایفه است و معمولاٌ در داخل تیره ها و طوایف و مبتنی بر روابط خویشاندی صورت می گیرد. خواستگاری متضمن آشنایی قبلی والدین می باشد و دختر و پسر در این گزینش نقشی ندارند. سن ازدواج برای پسران حدود 15 الی 18 و برای دختران 13 تا 14 سال است. برپایی مراسم ازدواج در میان بلوچ های ایرانی کما بیش همچون رسم سال های دور این قوم است و دستکم 8 مرحله از مراحل عروسی همچنان در میان بلوچ ها به اجرا درمی آید. گرچه اینک به واسطه تغییر وضعیت اقتصادی مراسم 7 شبانه روزی عروسی بلوچی به برنامه ای 3 شبانه روزی محدود شده اما هنوز پایبندی به سنت ها در آن ملموس و مشهود است. بلوچ ها معمولا در بهار ازدواج می کنند؛ بهارگاه. این زمان البته تا زمان رسیدن خرما به عنوان محصول مهم و استراتژیک آنها متغییر است و به همین دلیل عروسی های بلوچی تا شهریورماه نیز ادامه دارد.

«گِندونِن»، «هِبَرجنی» که به نوعی بله برون است. «بربند مال» که برای تعیین مال عروس و مهریه است. «جُل بندی» که در آن عروس برای رفتن به مراسم عروسی بسط می نشیند و نباید کسی او را در این مدت ببیند. «حِنا دوزوکی» که حنابندان غیررسمی پیش از شب حنابندان است. «حِنا راستکی» که مراسم حنابندان اصلی است. «سرآپی» یا «سرآب» و «مشاطه» که به آماده کردن عروس و داماد مربوط است و پس از آن این داماد است نزد عروس می رود. و سرانجام «شب یکجایی» شوند وکه در آن داماد و عروس یکخانه مي‌روند و  زندگی مشترک از این نقطه آغاز می‌شود.
جُل بندی
بربند مال
گِندونِن
حِنا راستکی
سرآپی
مشاطه
شب یکجایی
حِنا دوزوکی

برای خواستگاری رئیس خانواده پسر به خانه پدر دختر می رود و پس از صرف چای و انجام صحبت های متفرقه موضوع را با وادین دختر در میان می گذارد و چند روز به انتظار پاسخ می مانند. از طرفی مادر دختر موضوع را با دختر در میان میگذارد.
اولین مرحله عروسی بعد از مراسم خواستگاری مراسم شیرینی خوران است. در این مراسم لباسهای عروسی تحویل می شود، مهمانان با شیرینی، نقل، چای و خرما پذیرایی می شوند و از آن پس، دختر برای پسر نامزد می شود.
در دوران نامزدی در عید فطر، قربان و عیدنوروز، اگر داماد در موطن خود باشد پدر عروس او را دعوت می‌کند و داماد پس از مهمانی مبلغی به عنوان عیدی به همراه گوسفندی به خانواده عروس پیش کش می نماید دوران نامزدی گاهی دو سال طول می کشد. بعد از اینکه داماد توانست هزینه های عروسی را فراهم کند، مقداری سوغاتی برای عروس و خانواده اش تهیه کرده و تحویل خانواده دختر  می دهد آنگاه به فکر تامین مایحتاج غذا برای پذیرایی از مهمانان از قبیل برنج، نخود، عدس، روغن، شکر، آرد و چای می افتد و بعد از مهیا شدن اقلام فوق، زنها آن را روی سر می گذارند و به همراه نوای ساز و دهل و رقص شادی کنان به خانه دختر می برند.
پس از مراسم عقد عروس و داماد را تنها می گذارند.بر خلاف نقاط دیگر که عروس را به خانه داماد می برند، در بلوچستان داماد را به خانه عروس می برند. پس از گذشت حدود یک ماه عروس و داماد به خانه داماد می آیند و زندگی مشترک زناشویی را آغاز می کنند.


رقص‌ها از چند گونه‌ مختلف تشکیل شده‌ و هر کدام در مراسم خاصی اجرا می‌گردد. بلوچ ها چندين نوع رقص دارند كه معمولاً در ابتدای رقص‌هاي محلی، با نواختن سرنا، افراد یک نیم دایره یا دایره تشکیل می دهند و حرکات موزون خود را با یک آهنگ خاص شروع می کنند.سپس حرکات بین طبل های کوچک و بزرگ هماهنگ شده و رقصنده ها شروع به کف زدن و چرخش می کنند و این حرکات منظم می شوند به گونه ای که آنها دو به دو روبرو می‌شوند و دست می دهند. 

رقص بلوچ
چاپي
شمشير و چوب
گواتی
در مراسم شادی مثل ختنه سوران، عروسی و ... اجرا شده که باز هم به همراه دست زدن اجرا می‌گردد.
شيه
به دنبال ضرب‌های مشخصی از ساز دایره، به‌طور متناوب پاهای خود را به زمین زمین می‌کوبند.
مختص مردان است که بل دهل و ساز و لباس بلوچي و با شمشير يا با چوب اجرا می‌شود.
برای درمان بیمار نوازنده می‌نوازد و خواننده می‌خواند، عده‌ای دست می‌زنند و می‌رقصند. 

سهبت
رقص گندم
یحرکات نمادیني که در 13 مرحله و زمان کاشت، داشت و برداشت گندم جهت شكرگزاري
این نوع رقص علاوه بر این‌که مذهبی است در شادی‌ها هم اجرا می‌شود

پوشش لباس بلوچی
لباس مردان بلوچ
پاک: عمامه‌ای گرد که بر سر بسته می‌شود.
مسر: نوعی دستمال سر که شبیه عمامه بسته می‌شود.
کلاه سوپی: نوعی عرقچین است که در مسجد و هنگام عبادت برسر می‌گذارند.
چکن‌دوز: کلاهی دست‌دوز و اعیانی
جامگ: پیراهن مردانه‌ای گشاد و جادار
لنگ: پارچه‌ای است که به دور گردن می‌آویزند
گنج پراک: زیر پیراهن
پاجامک: شلوار گشاد و چین‌دار بلوچی است
سرین‌بند: کمربندی است پارچه‌ای برای شلوار
شال: کت پشمی که زمستان می‌پوشند
سواس و پوزا: کفشی است که با برگ خرمای وحشی می‌بافند
دوبنده: پاافزاری است که با پوست گاو می‌سازند
کوش: کفش چرمی مردها از کفش های مخصوصی است که نوک آن به طرف بالا برگشته است و عقیده دارند که این کفش ها آنها را در راه رفتن چابک کرده و در حرکت موجب زحمت آنها نمی شود
کرو: جوراب پشمی برای زمستان

لباس بانوان بلوچ
فرم و ساختار لباس و شلوار بانوان بلوچ نشان‌دهنده خیلی از چیزها است. به عنوان نمونه نوع پوشش و نوع دوخت اهالی شهرهای مختلف بلوچستان به گونه‌ای است که با دیدن لباس و شلوار، می‌توان پی برد که آن فرد متعلق به کدام شهر، منطقه یا طایفه بلوچ است. در بلوچستان زنان سالخورده و مسن سعی دارند تا برای پوشش خود رنگ‌های تیره را انتخاب کنند، اما  زنان جوان تمایل زیادی به پارچه‌های رنگارنگ دارند. 
طرح و دوخت اصلی لباس سنتی بلوچی زنانه تقریبا شبیه به لباس مردانه بلوچی است. اما بخش‌هایی مانند سرآستین‌ها، جلوی لباس و سر شلوارها با استفاده از طرح‌های روستایی و بومی تزیین و سوزن‌دوزی شده است. 
چادر: این چادر دو تکه گرد و تمام قد است و آن را بر سرمی‌اندازند، تکه کوچک‌تر از شانه چپ تا پایین کمر را می‌پوشاند و تکه بزرگ‌تر تمام قد را دربرمی‌گیرد.
گشان چادر: چادر کوچک و مستطیل شکل و ابریشمی است که سر و پـشت را تـا کمر می‌پوشاند. این چادر در خانه استفاده می‌شود.
چادر چهارگوش (سریک) : امروزه چادری با طرح جدید میان بانوان بلوچ رواج پیـدا کرده که در اصطلاح محلی سریک خوانده می‌شود. پارچه مستطیل شکلی است به طول دو متر و عرض یک متر که زنان آن را از درازا بر سرمی‌اندازند. پارچه آن معمولاً از حریر و به رنگ‌های روشن است. این سرپوش هم به جای چـادر در خانه استفاده می‌شود.
پیراهن: در گذشته تمام پیراهن بانوان سوزندوزی می‌شد، اما امروزه بـه علـت سـختی و ظرافت طرح‌ها سه تکه در پیراهن زنان سوزندوزی می‌شود که شامل یقه، جیب و سر آستین است.
شلوار: این شلوار به ۶ متر پارچه نیاز دارد پاچامك نام دارد. کمر آن به وسیله بند جمـع و بر روی ساق آن با نخ ابریشم سوزن‌دوزی می‌شود.
کفش زن‌ها شبیه به کفش مردها است، اما دیده شده که با پای برهنه و يا با جوراب رفت و آمد می‌کنند.
زنان اهل زیورآلات نیز هستند و گوشواره، پولک، پولوه، کیگ، پور (سینه ریز)، کید، سربند و مزبری از زیورآلاتی است که به همراه دارند.
یکی از نکات قابل تامل در پوشش زنان بلوچ، جیب لباس آنهاست. جیب بزرگ به عنوان نمادی برای شجاعت و دلاوری زنان بلوچ است.

سوزن دوزی بلوچی یا بلوچی دوزی و به زبان سنتي، سُوچِن دوزی، مجموعه انواع خاصی از سوزن دوزی است که توسط زنان بلوچ انجام می‌شود و اولین بار از ذهن و خلاقیت زنان بلوچ ايجاد شده و دارای مهر اصالت از سازمان یونسکو می‌باشد و در فهرست میراث معنوی کشور نیز ثبت شده‌است. می‌توان گفت سوزن دوزی با صنعت تولید ابریشم رابطه ای مستقیم دارد و قراین تاریخی مبین آن است که در گذشته پرورش کرم ابریشم در بلوچستان معمول بوده. در برخی از منابع زمان شروع این هنر ۱۰۰ تا ۲۰۰ سال پیش از اسلام و شواهد موجود حاکی ازآن است که این شیوه دوخت از اوایل اسلام در میان قوم بلوچ رایج بوده و در دورة ایلخانی و به خصوص دور ه‌های تیموری و صفوی به اوج خود رسیده‌است. می‌توان در سنگ نگار ه‌ها و سفال‌های پیش از تاریخ، اشکالی هندسی مشابه نقوش سوزن دوزی بلوچ مشاهده کرد. در حقیقت هنرمندان بلوچ با ارائه طرح‌ها، نقش و نگارها، محیط، جامعه، باورها و رفتارها، خواستها و آرزوهای خودشان را بازگو می‌کنند.
نقوش بكار رفته در لباس بلوچ
عناصر طبیعت: نگاره‌های گیاهی و حیوانی از مهم‌ترین عناصر مورد استفاده هستند که بازتاب فرهنگ کشاورزی، عشایری و دامپروری است. می توان نقوش حیوانی را به دو دسته واقع گرایانه و انتزاعی تقسیم بندی کرد. همچنين در نقوش گیاهی، طراحان با کنار هم قرار دادن انواع اشکال هندسی از جمله مربع، مثلث، لوزی، مثلث و …. انواع گل و نقوش گیاهی را سوزن دوزی می کنند. از عمده ترین گل ها در نقوش گیاهی می توان به کتروک، گل چهاربرگی، بته، تِک، گل سهر و گل هشت برگی و … اشاره کرد.
زیورآلات: زرگری یکی از اصیلترین هنرهای صناعی است که در نقوش سوزندوزی بلوچ تجلی یافته‌است.
عناصر مرتبط با اعضای بدن انسان: چشم یکی از مهم‌ترین اعضای بدن انسان است که به شکل‌های مختلف در خلق نگاره‌های سوزندوزی به کار می‌رود. نكته قابل توجه در مورد كليت يك جسم انسان است كه بسيار نادر از آن استفاده مي‌شود. به نظر می‌رسد این امر تحت تأثیر باور و اعتقادات این مردم است.
موضوعات ذهنی و تخیلی: تخیلات و آرزوها منشأ بخش دیگری از نقش‌های سوزندوزی هستند.
مذهب و باورهای قومی: داستان‌های حماسی، که نمایانگر روحیه رزم آوری و سلحشوری بلوچهاست، بهترین تجلی خود را در فرم‌های تیز و زاویه دار و رنگ‌های گرم و قرمز پیدا می‌کند. ممنوعیت استفاده از نقش انسان در سوزندوزی که نشئت گرفته از باورهای مذهبی و اسلامی است به عنوان یک قانون کلی در سوزن دوزی پذیرفته شده‌است
انواع سوزن دوزي
نوع دوخت هر منطقه عامل دیگر تقسیم‌بندی انواع سوزن‌دوزی است که هر منطقه اصالت خاص خود را دارد. کلیه دوخت‌های بلوچستان به صورت افقی انجام می‌گیرد و از شمارش تار و پود پارچه استفاده می‌گردد. تمامی سوزن‌دوزی‌ها به صورت انواع زیگزاگ‌های ریز و درشت، دوخت کشباف، ریز بافت، درشت بافت و انواع دندان‌موشی است. مثلاً سراوانی‌ها دوخت‌های دندان‌موشی و زیگزاگ همراه با جوک‌دوزی به‌کار می‌برند؛ در زاهدان بیشتر از جوک‌دوزی استفاده می‌شود. ایرانشهر و چابهار از دوخت‌هایی که روی پارچه لباس دوخته می‌شود و دارای آینه فراوان می‌باشند، استفاده می‌کنند.
بعضي از دوخت‌هاي ديگر عبارتنداز: کرمک‌دوزی (کرمک دوچی)، بست‌دوزی (بست دوچی)، گراف، آسان تانکه و پیپ، چوتل دوزی، سیاه دوزی (سیاه دوچ).
دسته بندی دیگر انواع دوخت سوزن دوزی بلوچی براساس طرح وشکل ونحوه دوخت انجام می گیرد. محسوم (بردونوع محسوم صندوقی و محسوم غریب)-جوک(چوتل) -‍پرکار- جالاد (جالار)-جالاد شیرازه - کلا(لاهاری) -کشوک- سه اک- دمن دوچ- سرک بکالو- مرچوک- باگ بهار-بال مدک- مرگ ‍پانچ و ..... اسم دوخت هایی هستند که هرکدام نحوه دوخت متفاوت و طرح متفاوت دارند .
این شش رنگ نيز رنگ‌های اساسی دوخت سنتی بلوچی دوزی را تشکیل می‌دهند که شامل: قرمز-سبز-قهوه ای تیره- سیاه-سفید و آبی می‌باشد.

سوگ ها و عزاهای عمومی و خصوصی
مردم سیستان و بلوچستان پیرو دین مبین اسلام هستند، در سیستان بیشتر مردم شیعه اثنی عشری و عده ای نیز مذهب تسنن (حنفی) دارند، ولی در بلوچستان بیشتر مردم دارای مذهب سنی حنفی هستند.
برگزاری سوگ ها و عزاهای عمومی در بین اهل تسنن و تشیع همچون سایر نقاط کشور صورت  می گیرد، ولی به عزاداری های خصوصی اهمیت خاص می دهند.این اهمیت نشانه همبستگی عمیقی است که در میان مردم سیستان و بلوچستان وجود دارد. موقعی که کسی مریض می شود همه بستگان و همسایگان برای دیدن بیمار می‌روند. این عیادت را اصطلاحاٌ "پرسه"می گویند. در مجلس پرسه معمولاٌ پیرمردها قصه ای برای دیگران نقل می کنند و از مهمانان با چای و قلیان پذیرایی می شود.